Vào học lớp 1 là một bước ngoặt quan trọng đối với trẻ. Việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ trước khi vào lớp 1 là điều vô cùng quan trọng. Trong giai đoạn mầm non, trẻ tham gia các hoạt động giáo dục chủ yếu theo nhu cầu và hứng thú của bản thân dưới sự hướng dẫn và khích lệ của giáo viên. Tuy nhiên, khi sang môi trường tiểu học, học sẽ là hoạt động chủ đạo và bắt buộc. Trẻ phải hoàn thành các nhiệm vụ học tập theo tiến độ cả lớp. Ở lớp 1, học sinh phải đến lớp đúng giờ và thầy cô giáo không có quá nhiều thời gian chăm sóc từng em, vì phải điều hành lớp học và hoàn thành chương trình các môn học. Vì vậy, trẻ sẽ gặp khó khăn khi bắt đầu học lớp 1. Chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1 là rất cần thiết, giúp trẻ bước sang một giai đoạn mới một cách tự tin và hoàn thành tốt các nhiệm vụ của mình. Đây là một nhiệm vụ quan trọng của trường mầm non và giáo viên dạy các lớp 5 tuổi. Qua việc xây dựng kế hoạch giáo dục và thiết kế các hoạt động giáo dục theo hướng “học bằng chơi, chơi mà học”, giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm và kỹ năng xã hội. Đồng thời, giúp trẻ có tâm lý vững tin và sẵn sàng bước vào lớp 1.
1. Trang bị cho trẻ những kỹ năng cần thiết
Thông qua các hoạt động giáo dục, giáo viên mầm non hình thành và tổ chức cho trẻ rèn luyện các kỹ năng cần thiết để trẻ tự chuẩn bị và làm quen với môi trường mới như:
- Kỹ năng tự lập: Trẻ học cách tự chuẩn bị sách vở, đồ dùng, quần áo và tự đi vệ sinh. Họ cũng được hướng dẫn giúp cô giáo dọn dẹp đồ chơi và học liệu sau khi sử dụng, cũng như giúp bố mẹ làm việc nhà.
- Kỹ năng giao tiếp: Trẻ được tham gia vào các hoạt động giao lưu ngoài lớp học như tham quan, dã ngoại, tiệc buffet, trò chơi dân gian và câu lạc bộ múa. Thông qua hoạt động nhóm trong các hoạt động giáo dục, trẻ có cơ hội kết bạn và trò chuyện với bạn bè, thầy cô và mọi người xung quanh. Họ đồng thời cũng được hướng dẫn cách ứng xử phù hợp với các mối quan hệ khác nhau như với thầy cô, bạn bè, bố mẹ và anh chị em. Trẻ được giáo dục tạo dựng mối quan hệ tốt với bạn bè, cô giáo và những người lớn khác trong trường mầm non. Điều này giúp trẻ có hiểu biết chính xác về trường tiểu học và các mối quan hệ giữa bạn bè và thầy cô giáo ở trường tiểu học, từ đó kích thích lòng mong mỏi và háo hức được đến trường học.
- Kỹ năng thể hiện bản thân: Trong các hoạt động giáo dục, giáo viên nên tạo cơ hội cho trẻ mạnh dạn thể hiện quan điểm và suy nghĩ của bản thân. Trẻ cần biết cách nói ra nhu cầu và mong muốn của mình khi cần sự hỗ trợ từ cô giáo và bạn bè. Họ cũng cần biết tự lựa chọn hình thức và cách thức tham gia các hoạt động giáo dục để phát triển tính tự tin, tự lực và sáng tạo của mình.
- Kỹ năng bảo vệ bản thân: Trẻ được đưa vào các tình huống mà họ có thể gặp phải ở trường và sau đó được tổ chức cho trẻ thảo luận về các cách xử lý các tình huống này.
- Tính kỷ luật: Trường mầm non cần thống nhất với phụ huynh để đưa con đến lớp đúng giờ và tạo thói quen chấp hành giờ giấc và quy định của nhà trường. Trong các hoạt động, trẻ được yêu cầu chú ý nghe giáo viên gợi ý và góp ý. Giáo viên cũng hướng dẫn trẻ phân biệt giữa giờ giải lao, thư giãn và giờ học. Họ cũng hướng dẫn và yêu cầu trẻ xếp hàng và thực hiện các nhiệm vụ khác. Tóm lại, giáo viên phải dần đưa trẻ vào các hoạt động có nề nếp và biết rằng ở trường, có những quy tắc phải tuân thủ.
Những kỹ năng này không thể hình thành trong một ngày hoặc hai, mà phải được rèn luyện qua một quá trình. Vì vậy, để chuẩn bị tốt cho trẻ vào lớp 1, giáo viên và phụ huynh cần phối hợp sớm có kế hoạch giúp trẻ hình thành các kỹ năng này.
2. Trang bị cho trẻ về thể lực, trí tuệ và tâm lý
Để trẻ có một cơ thể khỏe mạnh và có khả năng chống lại sự mệt mỏi, giáo viên lớp 5 tuổi cần thực hiện đúng lịch sinh hoạt quy định trong Chương trình GDMN. Trẻ cần có một chế độ ăn uống, sinh hoạt và nghỉ ngơi điều độ. Giáo viên cần dạy trẻ rèn luyện một cách khoa học và hợp lý về thời gian và phù hợp với đặc điểm phát triển của từng trẻ. Trường mầm non cần phối hợp với Trạm y tế xã, phường để tổ chức khám sức khỏe định kỳ, cân nặng, đo chiều cao và lập biểu đồ tăng trưởng để có sự tư vấn kịp thời cho phụ huynh và điều chỉnh cách chăm sóc phù hợp.
Thông qua các hoạt động giáo dục, trẻ 5 tuổi cần được trang bị các kiến thức cơ bản và hiểu biết về bản thân, gia đình và môi trường xung quanh. Họ cũng cần có kỹ năng thực hiện các hoạt động trí óc như so sánh, phân tích và tổng hợp. Đây chính là những điều cần thiết để trẻ có thể tự tin và vững vàng bước vào lớp 1.
Việc chuẩn bị từ ngữ và kỹ năng sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp cũng rất quan trọng cho trẻ 5 tuổi để giúp ích cho việc học tốt môn tiếng Việt ở lớp 1. Giáo viên cần tổ chức các hoạt động nghe và nói như phát âm các chữ cái, nghe và hiểu nghĩa của từ, thể hiện cử chỉ, điệu bộ và nét mặt phù hợp với yêu cầu và hoàn cảnh giao tiếp. Bên cạnh đó, trẻ cũng cần được chuẩn bị cho việc đọc và viết bằng cách tiếp xúc với chữ viết trong môi trường xung quanh, nhận dạng và phát âm các chữ cái, tô chữ cái và từ. Việc trẻ được làm quen với cách đọc và hướng đọc thông qua việc đọc truyện qua tranh vẽ và nghe cô giáo đọc diễn cảm cũng rất quan trọng.
Giáo viên cần tổ chức các hoạt động tập tô và tập vẽ để trẻ làm quen với các nét cơ bản của chữ viết tiếng Việt và biết cách viết. Các trò chơi luyện ngón tay cũng giúp rèn luyện vận động của các cơ nhỏ và sự khéo léo của ngón tay, cũng như sự phối hợp tay, mắt như chơi buộc dây, cài cúc, xếp hột hạt, chơi lăn bóng, chuyền bóng, ném trúng đích và nhiều hoạt động khác.
Trẻ cũng cần được chuẩn bị tâm lý thoải mái và sẵn sàng trước khi bước vào lớp 1. Đa số trẻ có tâm lý lo sợ, bỡ ngỡ và e ngại khi phải chuyển sang một môi trường mới và lạ lẫm. Việc chuẩn bị tâm lý tốt giúp trẻ xóa tan những lo lắng và hòa nhập một cách vui vẻ với môi trường mới và háo hức khi bắt đầu học cùng thầy cô giáo tiểu học. Bố mẹ cần dành thời gian trò chuyện với con về những thay đổi và niềm vui mà trường tiểu học mang đến. Họ không nên mang các hình phạt hoặc thầy cô giáo ra để đe dọa trẻ, gây sự sợ hãi với trường học. Thay vào đó, họ nên cho con những thông tin gần gũi và chân thực nhất về trường tiểu học. Sự phối hợp giữa trường mầm non và bố mẹ sẽ tạo cho trẻ sự háo hức và mong đợi khi bước chân vào trường tiểu học vì ở đó có nhiều điều thú vị đang chờ đón.
Trường mầm non cần chủ động phối hợp với trường tiểu học để tổ chức cho trẻ tham quan và trải nghiệm môi trường và các hoạt động ở trường tiểu học. Cần tổ chức giao lưu và tọa đàm giữa giáo viên dạy lớp 5 tuổi với giáo viên dạy lớp 1 để trao đổi, nắm bắt tâm lý và nhận thức trẻ và phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục, dạy học ở mỗi cấp để từ đó mỗi giáo viên có thể điều chỉnh phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục, dạy học phù hợp giúp trẻ bớt bỡ ngỡ khi bước vào lớp 1.
Việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ trước khi vào lớp 1 là một quá trình cần sự phối hợp giữa giáo viên, nhà trường và gia đình. Tuy nhiên, hình thức phải phù hợp với đặc điểm nhận thức và tâm sinh lý của từng trẻ để trẻ có thể bước vào lớp 1 một cách tự nhiên, vui vẻ và háo hức.
Phạm Hoài Thương là tác giả chính của website Trường Mầm Non Tuổi Hoa Ba Đình, một người có tâm huyết và đam mê với giáo dục mầm non. Với kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực giáo dục và kỹ năng viết lách xuất sắc, cô Thương đã xây dựng nên một trang web hữu ích và thân thiện, mang đến cho phụ huynh những thông tin giá trị về ngôi trường này. Đọc tiếp
