Có những phương pháp giáo dục sớm nào hiện nay? Phương pháp nào mang lại hiệu quả với trẻ? Hãy cùng Trường Mầm Non Tuổi Hoa Ba Đình so sánh các phương pháp giáo dục sớm mầm non hiện nay dựa trên các thông tin về nguồn gốc, ưu và nhược điểm của từng phương pháp.
Giáo dục sớm đang là vấn đề đang rất được quan tâm trong môi trường giáo dục trẻ phát triển. Không chỉ dừng lại ở những nước phát triển mà trong thời điểm gần đây, Việt Nam cũng rất quan tâm và chú trọng. Bởi giáo dục sớm có tác dụng bồi dưỡng tố chất, tính cách, nhân cách, thói quen, phẩm chất và trí tuệ của trẻ vô cùng tuyệt vời.
1. MONTESSORI – Quan sát trẻ học để dạy trẻ
Ngay tại thời điểm hiện tại, phương pháp giáo dục sớm Montessori rất được ưa chuộng và trở nên phổ biến. Ngày càng nhiều phụ huynh cho con theo học Montessori thay vì học theo phương pháp giáo dục truyền thống. Có thể hiểu đơn giản Montessori là cách dạy trẻ học tập thông qua giáo cụ trực quan như: tranh ảnh, biểu đồ, phim,…
Nguồn gốc của phương pháp Montessori
Montessori lấy luôn tên của nhà sáng lập, đó là tiến sĩ người Ý Maria Montessori, ra đời cuối năm 1800. Trong thời gian đầu, phương pháp này hướng tới đối tượng là giúp đỡ các trẻ em đặc biệt, có cơ hội hòa nhập trở lại. Tuy nhiên, trước sự thành công rực rỡ đem lại đã khiến Montessori mở rộng đối tượng tiếp cận. Đó là hướng tới những đứa trẻ bình thường. Đặt ra vấn đề rằng liệu những đứa trẻ này sẽ phản ứng như thế nào với phương pháp Montessori so với những trẻ đặc biệt. Kết quả là ngày nay, rất nhiều trường mầm non đưa phương pháp giáo dục sớm Montessori vào chương trình giáo dục chính. Vậy ưu, nhược điểm mà Montessori mang lại cho trẻ là gì, hãy cùng tìm hiểu?
Ưu điểm vượt trội
Tốc độ học tập: Môi trường Montessori cho phép trẻ tự học tập, làm việc theo tốc độ cá nhân của riêng mình. Mục đích là đề cao khả năng tư duy, sự phát triển của trẻ. Tất cả trẻ có quyền được tôn vinh và khuyến khích trong quá trình học tập. Phương pháp Montessori không tạo áp lực về tốc độ học tập hay điểm số. Điều này vô cùng hữu ích khi trẻ mầm non vẫn đang trong giai đoạn vui chơi là chính.
Có khả năng tương tác cao: vì các lớp học Montessori sẽ sắp xếp và trộn các độ tuổi trẻ vào chung một lớp với nhau. Các giai đoạn tuổi của lớp Montessori như sau: từ 0-3, 3-6. Điều này giúp trẻ quan sát và hòa nhập nhanh chóng với môi trường có nhiều hệ sinh thái, tính cách và nhu cầu khác nhau.
Đề cao vai trò của trẻ: Đến với các lớp học Montessori, trẻ nhận thức được rằng giáo viên chỉ là người hướng dẫn và hỗ trợ. Còn người thực hiện là chính bản thân mình, chúng sẽ phải tiếp thu các mới một cách tự nhiên và chủ động. Từ đó dễ dàng tự lập, từ khám phá và tự sửa sai, nắm bắt những kiến thức một cách có ý thức.
Nhược điểm
Đắt đỏ và tốn kém: Việc mua tài lệu học tập an toàn và chất lượng, cũng như phù hợp trong công tác đào tạo là rất tốn kém. Vì vậy, hầu hết với các trường mầm non đào tạo chương trình Montessori đều có mức học phí đắt tiền.
Độc lập không phải lúc nào cũng tốt: Đôi khi trong quá trình học tập, trẻ cần hợp tác và làm việc nhóm thì đây là điểm hạn chế của phương pháp Montessori. Vì hợp tác là một trong những kỹ năng cần có và vận dụng khéo léo trong môi trường hiện nay.
Bên cạnh đó, còn rất nhiều điểm hạn chế của phương pháp giáo dục sớm Montessori mà Trường Mầm Non Tuổi Hoa Ba Đình đã có bài chia sẻ khách quan sau: NHƯỢC ĐIỂM CỦA PHƯƠNG PHÁP MONTESSORI MÀ CHA MẸ CHƯA BIẾT. Tuy nhiên, phương pháp cũng có những nguyên tắc nhất định để phát triển đúng đắn nhất cho trẻ.
Nguyên tắc thực hiện
Phương pháp dựa trên nguyên tắc: “Học tập là nhu cầu tự nhiên, tự phát của trẻ”. Có nghĩa là, cách tiếp cận của phương pháp Montessori là tập trung vào bản chất, sáng tạo và thực hành dựa trên hướng dẫn nhẹ nhàng của giáo viên. Mục tiêu là phát triển giác quan, nhân cách, kỹ năng sống và khả năng học tập của trẻ.
2. GLENN DOMAN – Người thầy đầu tiên là cha mẹ
Nguồn gốc của phương pháp Glenn Doman
Phương pháp Glenn Doman được phát triển bởi nhà vật lý trị liệu Glenn Doman. Ông cũng là một trong những người tiên phong trong việc nghiên cứu và phát triển về việc nghiên cứu tư duy sớm cho trẻ. Trước đây, Glenn Doman là phương pháp giáo dục được thực hiện tại nhà, nhưng hiện nay đã có rất nhiều trường mầm non áp dụng để dạy trẻ và có nguyên tắc riêng để tồn tại.
Nguyên tắc giáo dục
Nguyên tắc là giúp trẻ phát toàn diện về thể chất, trí tuệ và cảm xúc. Như chúng ra đều biết, bộ não con người cấu thành 2 phần: não trái và não phải. Giai đoạn từ 0-6 tuổi là thời kì giúp hoàn chỉnh hầu hết các chức năng. Đặc biệt, cần tận dụng ưu điểm của mỗi bản thân để có hướng phát triển đúng nhất. Cụ thể não phải có khả năng ghi nhớ được hình ảnh chính xác mà không cần phân tích. Trong khi đó, đến 6 tuổi trở đi, não phải ngừng phát triển nhường chỗ cho não trái. Vậy phương pháp này có gì khác biệt: ưu, nhược điểm là gì?
Ưu điểm
Phát triển vận động: Glenn Doman cung cấp các bài tập vận động cho trẻ từ khi mới chào đời đến 6 tuổi. Thông thường, chúng ta vẫn chưa đánh giá đúng tầm quan trọng của vận động đối với trẻ. Chính vì vậy, phương pháp này ra đời nhằm hướng dẫn trẻ hoạt động đúng cách để có khỏe mạnh và phát triển thông minh.
Phát triển học đọc và học toán: Sự thông minh của con người được quyết định bởi số lượng của các tế bào thần kinh và số lượng kết nối thần kinh của các nơ-ron thần kinh. Phương pháp Glenn Doman sẽ tập trung vào việc tác động để tăng kết nối giữa các tế bào vào đúng giai đoạn phát triển sinh trưởng mạnh nhất của não.
Flashcards: là điểm khác biệt nổi bật so với phương pháp giáo dục truyền thống.
Phương pháp này tạo sự khác biệt dựa trên tâm lý để trẻ tiếp thu dễ dàng theo cách chủ động. Còn học sớm là một nhiệm vụ bắt buộc mà trẻ phải làm và tập trung thực hiện. Từ đó, kích thích khả năng ghi nhớ, tư duy thông minh và logic.
Nhược điểm
- Glenn Doman đòi hỏi quá trình giáo dục lâu dài và kiên nhẫn.
- Đòi hỏi phải tìm hiểu kỹ phương thức dạy tránh nhầm lẫn, vì nhiều người nghĩ rằng chỉ cần cho trẻ học Flashcard là xong.
- Chi phí đầu tư cho giáo cụ khá lớn.
3. Reggio Emilia – Phương pháp giáo dục mầm non hiện đại
Nguồn gốc của phương pháp Reggio Emilia
Phương pháp này có nguồn gốc từ thành phố Reggio Emilia của nước Ý. Xây dựng và phát triển bởi Loris Malaguzzi và chính những phụ huynh tại thành phố Reggio Emilia.
Nguyên tắc
Phương pháp giáo dục sớm Reggio Emilia dựa trên nền tảng là tập trung phát triển theo sở thích của trẻ. Tất cả phải dựa trên những mối quan hệ mà trẻ buộc phải hình thành trong quá trình vui chơi và học tập. Mối quan hệ đó có thể là: với người lớn, với bạn bè cùng lứa tuổi và với môi trường sống. Để thực hiện được điều này thì phương pháp Reggio Emilia tạo ra những cuộc vui chơi trải nghiệm để trẻ được nhìn, được chạm và được khám phá.
Ưu điểm
Quan điểm giáo dục: Trẻ được khuyến khích thể hiện cảm xúc và ý tưởng của bản thân. Môi trường học sẽ được thiết kế linh hoạt và có thẩm mỹ cao nhằm khơi dậy sáng tạo tốt nhất ở trẻ.
Giáo viên hướng dẫn: Đây là những người cùng tham gia vào hoạt động vui chơi học tập của trẻ để quan sát và ghi chép thông tin. Hơn nữa, sẽ hỗ trợ trẻ trong quá trình có thắc mắc hoặc khó khăn, cung cấp những nguyên vật liệu học tập khi cần thiết. Hầu hết, các trường học Reggio Emilia đều có những vật liệu như: đất sét, sơn, các tác phẩm của trẻ,… Phục vụ cho trẻ học theo nhóm, phát triển qua thực hành các dự án.
Các cô giáo và cha mẹ đừng ngần ngại cho mình thêm cơ hội tìm hiểu: REGGIO EMILIA LÀ GÌ? LỢI ÍCH CỦA PHƯƠNG PHÁP REGGIO EMILIA để có cách nhìn nhận đúng đắn nhất.
Nhược điểm
Học cụ đắt tiền: bởi phương pháp đòi hỏi cần vật liệu từ thiên nhiên, vật liệu tài chế an toàn để vui chơi và học tập.
4. STEAM – Phát triển về mọi mặt
Nguồn gốc của phương pháp STEAM
STEAM bắt đầu từ Hoa Kỳ, là nơi tạo nên cuộc cách mạng cho nền giáo dục quốc tế. Phương pháp này dựa trên nền tảng STEM, trẻ tập trung vào các môn tự nhiên. Tuy nhiên, tầm quan trọng của ART – Nghệ thuật là không thể thiếu. Từ đó, ra đời ra phương pháp giáo dục sớm đầy đủ hơn là STEAM.
Phương pháp giáo dục sớm STEAM là sự kết hợp của các môn Khoa Học, Công nghệ, Kỹ thuật, Nghệ thuật và Toán học. Đây là phương pháp chuyển đổi từ giáo dục truyền thống dựa trên điểm số để đánh giá sang phương pháp giáo dục hiện đại. Có nghĩa là trong quá trình học tập, kết quả điểm số cũng được xem trọng nhưng không là yếu tố quan trọng nhất.
Ưu điểm nổi trội tạo nên khác biệt của phương pháp STEAM
Tính thực tiễn cao: Trẻ được học theo các chủ đề, rèn luyện các kỹ năng cũng như nâng cao những hiểu biết về đời sống. Phương pháp này đòi hỏi cần tổ chức nhiều hoạt động trải nghiệm chứ không chỉ đơn thuần là lời nói lý thuyết.
Phát triển kỹ năng làm việc nhóm: Với mỗi bài tập, trẻ có thể tự làm hoặc thảo luận tương tác trong giờ học STEAM. Mỗi dự án cần giải quyết, đều giúp trẻ thêm hứng khởi và yêu thích với môn học hơn. Ngay hiện tại, cần đào tạo bài bản để đánh thức, khơi gợi sự sáng tạo để trẻ hình thành những tư duy mới trong thời đại hội nhập này.
Xem thêm bài viết để Tìm hiểu về phương pháp giáo dục mầm non STEAM rõ ràng và cụ thể hơn.
2 điều cần lưu ý khi chọn trường mầm non cho trẻ
Cá nhân trẻ: Tìm được chương trình học, phương pháp giáo dục phù hợp với cá tính, tính cách và phong cách học tập của trẻ là vô cùng quan trọng. Chỉ có cha mẹ – những người thấu hiểu trẻ nhất, hãy nghiên cứu và chọn lựa theo đúng nhu cầu mà trẻ cần.
Gửi cả ngày hay nửa ngày khi mới đến trường: Việc xem xét trong thời gian đầu đi nhà trẻ nên gửi nửa ngày hay cả ngày. Nhiều cha mẹ không quan tâm đến điều này và thường bỏ qua. Mặc định luôn cho đi học là ở trường cả ngày. Nhưng điều này là rất nguy hiểm, có thể ảnh hưởng đến tâm lý và sự phát triển về sau của trẻ. Bởi thời gian đầu là lúc cần thích nghi, gặp nhiều bỡ ngỡ và mới lạ, nhất là độ tuổi mầm non. Hãy để trẻ đi học cả ngày khi cả cha mẹ và trẻ thực sự sẵn sàng.
Ngoài những phương pháp Trường Mầm Non Tuổi Hoa Ba Đình liệt kê thì còn một số phương pháp, triết lí giáo dục khác như: Waldorf, Bank Street, Parent Co-ops…Tuy nhiên, dù là chọn lựa phương pháp nào thì nhiệm vụ hàng đầu là giúp trẻ phát huy được những khả năng theo cách tự nhiên. Các thầy cô cũng như cha mẹ nên quan sát và nghiên cứu, so sánh các phương pháp giáo dục sớm thật kỹ lưỡng để có cái nhìn tổng quan nhất, áp dụng đúng đắn nhất với trẻ.
Phạm Hoài Thương là tác giả chính của website Trường Mầm Non Tuổi Hoa Ba Đình, một người có tâm huyết và đam mê với giáo dục mầm non. Với kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực giáo dục và kỹ năng viết lách xuất sắc, cô Thương đã xây dựng nên một trang web hữu ích và thân thiện, mang đến cho phụ huynh những thông tin giá trị về ngôi trường này. Đọc tiếp
